Nauka przez zabawę

Nauka i ciągłe dokształcanie się powinny towarzyszyć każdemu przez całe życie. Warto pamiętać, że im dłużej człowiek pozostaje aktywny intelektualnie (poznaje i uczy się nowych rzeczy), tym dłużej może cieszyć się dobrą kondycją i zdrowiem. Jak powiedział Albert Einstein: „Rozwój intelektualny należy rozpocząć w momencie narodzin i zakończyć dopiero w chwili śmierci”. Już pierwsze miesiące i lata życia dziecka będą decydować o jego dalszym rozwoju psychicznym i intelektualnym. Nabyte wówczas umiejętności i wiedza mogą zadecydować o tym, jakim w przyszłości będzie uczniem, a nawet o tym jakie (lub czy w ogóle) skończy kiedyś studia. Każdy sposób na kreatywne spędzanie czasu z dzieckiem jest dobry, bo pomaga rozwijać różne typy umiejętności, które z czasem zaprocentują, np. w środowisku szkolnym czy koleżeńskim. Ponadto dzięki zabawie możemy się dowiedzieć wiele nowego o charakterze i usposobieniu dziecka, np. jak radzi sobie z wygraną, a jak z przegraną. W związku z tym, że zabawa jest, szczególnie przez pierwsze lata życia, podstawową formą spędzania czasu to warto wykorzystywać ją edukacyjnie. Subtelne wkraczanie w świat nauki poprzez zabawę zaowocuje tym, że dziecko uczyć się będzie chętniej i efektywniej. Jakie typy zabaw warto inicjować z młodszymi, a jakie ze starszymi dziećmi? Po jakie gry i zabawy sięgać? Jak rozbudzać dziecięce zainteresowania? Czy komputer i Internet oprócz dostarczania rozrywki mogą czegoś uczyć?

Rozbudzanie wyobraźni i kreatywności u najmłodszych

Zabawa jest podstawową formą spędzania czasu przez dzieci w wieku przedszkolnym, dlatego powinniśmy dbać o inicjowanie takich zabaw, które rozwijają nowe umiejętności, rozbudzają wyobraźnię i uczą kreatywnego myślenia. Na tyle na ile to możliwe starajmy się, aby w zabawach brały udział również inne osoby (rodzeństwo, rodzice, dziadkowie). Zabawy wieloosobowe pomagają rozwijać wiele cennych umiejętności: prowadzenie rozmowy, oczekiwanie na własną kolej w grze, sposoby na radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych (szukanie argumentów, obrona własnego zdania, przyznanie racji drugiej stronie), a ponadto uczą przyjmowania perspektywy drugiej osoby. Wspólne gry i zabawy służą także zacieśnianiu więzi z dzieckiem, o wadze której nie trzeba chyba przypominać. Sposoby, typy i formy zabawy z najmłodszymi należy dopasować do osobowości i charakteru dziecka. Jeżeli dziecko nie jest w stanie skupić uwagi na dłużej niż kilka chwil, to układanie puzzli powinniśmy odłożyć na „kiedyś”. Sięgajmy po takie typy zabaw, które przykuwają dziecięcą uwagę. Mogą to być np. klocki, których układanie pomaga rozbudzać wyobraźnię przestrzenną, uczy kreatywności i pozwala na stworzenie czegoś od podstaw. Podobną funkcję spełnią zabawy w piasku, które są bardzo lubiane przez najmłodszych – budowanie zamków z piasku. Dojdzie tu też aspekt współdzielenia przestrzeni z innymi, często nieznanymi bliżej, dziećmi, co pozwoli nam zorientować się jak nasz syn lub córka radzi sobie w sytuacjach społecznych. Takie doświadczenia mogą być szczególnie cenne i pouczające dla tych dzieci, które nigdy nie musiały się z nikim dzielić.

Ulubione dziecięce gry i zabawy

Jednymi z najpopularniejszych są z pewnością gry planszowe. Na graniu w planszówki wychowały się całe pokolenia. Ważne, aby poziom gry dostosować poziomem do wieku dziecka. Możemy zacząć od gry w „chińczyka”, która będzie odpowiednia dla dzieci już od 3-4 roku życia. Z czasem możemy urozmaicać taką grę, np. dodając drugą kostkę lub pewne utrudnienia – ruch może wykonać ten, kto pierwszy wyrzuci „jedynkę” lub „szóstkę”. Z czasem możemy sięgnąć po warcaby, które nauczą logicznego myślenia i będą doskonałym wstępem do nauki gry w szachy. Dzieci doceniają również proste zabawy w przestrzeni domowej, takie jak: zabawa w chowanego, zabawa w ciepło-zimno, zgaduj-zgadula, zabawa w ciuciubabkę, kalambury, wspólne pieczenie i wiele innych. Wiele z zabaw wymaga stałego zaangażowania drugiej osoby, na co nie zawsze możemy sobie pozwolić. Warto więc rozważyć zakup zabawek, które pozwolą na samodzielną i bezpieczną zabawę. Sięgajmy po zabawki, które rzeczywiście mogą czegoś nauczyć, jak klocki, zabawkowe pianino, cymbałki, liczydło. Klocki nauczą wyobraźni przestrzennej, pianino i cymbałki wrażliwości na dźwięki, a liczydło pomoże rozwiązać niejedną zagwozdkę matematyczną. Nie zapominajmy o dziecięcej literaturze, której przeglądanie i podczytywanie rozwijało będzie wyobraźnię i pomoże w sprawnej nauce samodzielnego czytania. Bardzo ważne jest rozwijanie umiejętności manualnych u dziecka, dlatego zadbajmy o to, aby od najmłodszych lat miało styczność z kredkami, pisakami, mazakami itd. Rysowanie obrazków, łączenie kropek, odwzorowywanie kształtów, wycinanki, kolorowanie to jedne z ulubionych zajęć najmłodszych. Pielęgnujmy w dziecku zamiłowanie do rysowania i malowania, bo im chętniej i częściej będzie miało okazję to robić, tym łatwiej przyjdzie mu nauka pisania i czytania. Zabiegając o wszechstronny rozwój dziecka, nie powinniśmy zapominać o zajęciach sportowych, których pozytywny wpływ pozostaje nieoceniony. Mogą to być zarówno zajęcia na basenie, taniec, rytmika, gimnastyka, jazda na rowerze, jazda na rolkach, jak również sztuki walki. Każda forma fizycznej aktywności odbije się pozytywnie na dalszym rozwoju dziecka.

Elektronika dla dziecka

Komputer może stanowić doskonałe narzędzie rozrywkowo-edukacyjne, zanim jednak dziecko rozpocznie swoją przygodę z elektroniką, powinniśmy ustalić zasady korzystania z niej. Pierwszym krokiem jest określenie maksymalnego czasu, jakie dziecko może spędzić przed ekranem. Dla wieku 8-9 lat nie powinno to być dłużej niż jedna godzina dziennie. Należy już na samym początku wyznaczyć obszary tematyczne, które dziecko może zgłębiać w sieci, a jakich powinno bezwzględnie unikać. Warto zadbać o zainstalowanie oprogramowania, które umożliwi monitorowanie aktywności dziecka w sieci oraz cenzurowanie treści, które uważamy za niewłaściwe dla jego wieku. Dziecko nie powinno posiadać niczym nieskrępowanego dostępu do elektroniki, np. na wyłączność we własnym pokoju. Komputer warto umiejscowić w takim miejscu, aby rodzic mógł w dowolnej chwili zerknąć na to, czym w danym momencie zajmuje się dziecko. Zachęcajmy dzieci do czytania i oglądania materiałów edukacyjnych, do grania w edukacyjne gry (ich oferta jest naprawdę imponująca!), pokazujmy nowe, inspirujące, a przede wszystkim wartościowe miejsca w sieci. Internet stanowi również doskonałe narzędzie do nabywania umiejętności językowych – kursy językowe dla najmłodszych, edukacyjne bajki w językach obcych, gry edukacyjne pozwalające utrwalić nabytą wcześniej wiedzę. Warto pamiętać, że im wcześniej zaczniemy uczyć dziecko np. języka angielskiego, tym łatwiej będzie mu w przyszłości przychodziła nauka. Tylko od nas i naszej kreatywności będzie zależeć, w jakim kierunku rozbudzimy dziecięce zainteresowania oraz na ile poradzimy sobie z bezproduktywnym spędzaniem czasu przez najmłodszych przed komputerem (granie w gry niedostosowane do wieku, przeglądanie nic niewnoszących treści).