Jak poprawić charakter pisma? Metody na staranne pisanie

Umiejętność starannego pisania - jak ją wyćwiczyć?

Pisanie jest jednym z podstawowych i wiodących środków porozumiewania się. Za pomocą pisma (obok mowy oczywiście) jesteśmy w stanie wyrażać swoje myśli, uczucia i emocje. Nauka pisania jest procesem przyswajania znaków właściwych dla danego języka lub obszaru kulturowego. Nabywanie pierwszych nauk w zakresie pisania przypada na pierwszą klasę szkoły podstawowej. Część uczniów już od samego początku doskonale radzi sobie z samodzielnym stawianiem liter i cyfr, lecz niestety zdecydowana większość ma problem z poprawnym i wyraźnym pisaniem, a ostatnie lata pokazują wzrost tej niepokojącej tendencji. Wielu psychologów i pedagogów problemu upatruje w dysgrafii. Warto jednak pamiętać, że nie każde dziecko posiadające trudności w szybkim przyswajaniu odręcznego pisma należy kwalifikować do tej grupy. Problemu najczęściej należy upatrywać w niedostatecznym przygotowaniu manualnym małych dzieci, który nie wynika wcale z niedostatecznych zdolności, a nadmiernych godzin spędzanych przed komputerem. Obsługa myszki, touchpada, pada do PlayStation czy tabletu nie jest w stanie wykształcić u najmłodszych uchwytu umożliwiającego stabilne trzymanie pióra czy długopisu. Jak pomóc dziecku w nauce pisania? Czy istnieją ćwiczenia, które mogą ten proces usprawnić? Jak udoskonalić charakter pisma najmłodszych? Czy brak staranności powinien być zawsze powodem do niepokoju? 

Czytanie i pisanie już w przedszkolu?

Okres przedszkolny jest doskonałym momentem na rozpoczęcie nauki czytania i pisania. Im wcześniej dziecko będzie miało styczność ze słowem pisanym, tym sprawniej i efektywniej rozwinie te umiejętności w ramach edukacji szkolnej. Warto wspomnieć w tym miejscu o zaletach zapoznawania dziecka już od najmłodszych lat z literaturą. Dziecko wychowywane w poczuciu, że książka jest nieodłącznym elementem życia codziennego będzie miało dużo większą łatwość uczenia się. Rozbudzanie dziecięcej ciekawości do poznawania nowych (wartościowych) rzeczy jest jednym z najważniejszych zadań, jakie stoją przed rodzicem. Czytanie dziecku oraz inicjowanie zabaw manualnych (wycinanie, kolorowanie, rysowanie, malowanie, lepienie plasteliny, układanie klocków) stanowi idealne przygotowanie do podejmowania pierwszych kroków w nauce pisania. Sygnałem, że zmierzamy w dobrym kierunku będzie mnożąca się ilość pytań, np. o znaczenie zapisanych znaków, słów, zdań, a z czasem próba samodzielnego odczytania tekstu pisanego.    

Umiar w korzystaniu z elektroniki 

XXI wiek naznaczony jest galopującym rozwojem techniki. Internet stanowi dziś jedno z głównych źródeł wiedzy, rozrywki i komunikacji. Na przestrzeni ostatnich kilku lat stał się, zaraz obok telewizji, najważniejszym medium. Ilość bodźców, którymi jesteśmy bombardowani każdego dnia za sprawą elektroniki sprzyja rozproszeniu oraz pojawianiu się trudności ze skupieniem na jednej tylko czynności. Przedwczesne korzystanie z komputera oraz z dobrodziejstw Internetu może przynieść złe i bardzo trudne do przewidzenia skutki. Jak alarmują lekarze i eksperci – dziecko poniżej 2. roku życia nie powinno w ogóle obcować z ekranem komputera i telewizora, między 3. a 7. rokiem życia nie dłużej niż 30 minut, natomiast dzieci do 12. roku życia nie dłużej niż 1 godzinę dziennie. Nadmierna ilość czasu spędzana przed komputerem (szczególnie w przypadku małych dzieci) może przyczynić się do spadku koncentracji, trudności ze skupieniem uwagi na dłużej, a nawet problemów z nawiązywaniem relacji międzyludzkich. Warto zadbać o to, aby świat realny był dla dziecka na tyle ciekawy i atrakcyjny, żeby nie miało potrzeby na zbyt wczesne poznawanie świata wirtualnego. Jest jeszcze jeden aspekt, o którym należy pamiętać – dzieci nieprzyzwyczajone do zajęć manualnych (kolorowanie, rysowanie, wycinanie, lepienie), a bardziej do obsługi urządzeń elektronicznych (tablet, laptop, komputer) będą miały większe problemy ze stabilnym utrzymaniem pióra lub długopisu, co może prowadzić do trudności z nauką pisania oraz udoskonalania charakteru własnego pisma. 

Nauka pisania poprzez zabawę 

Bez względu na to czy nasze dziecko już zaczęło pisać odręcznie czy dopiero będzie się tego uczyć warto zadbać o odpowiednie ćwiczenia w tym zakresie. Pisanie jest jedną z tych czynności, która angażuje nasz wzrok, sprawność manualną, koordynację ruchową, a nawet nasz słuch. Inicjowanie różnego rodzaju zabaw o charakterze rozwojowym może ten proces nieco usprawnić. W pierwszej kolejności warto zadbać o ćwiczenia z zakresu tzw. „dużej motoryki”, rozwijające sprawność manualną – chodzenie wzdłuż linii prostej, skakanie na jednej nodze, wskakiwanie lub wyskakiwanie z koła, zabawy z piłką. W następnej kolejności należy położyć nacisk na tzw. „małą motorykę” (usprawnienie mięśni dłoni i palców) – łączenie punktów na kartce, kolorowanie, rysowanie szlaczków. Do dalszych zabaw warto wykorzystać np. puzzle, dobieranie obrazków w pary, wskazywanie różnic między dwoma obrazkami, aby usprawnić wzrok oraz śpiewanie piosenek, recytowanie wierszy, rozpoznawanie odgłosów przyrody, aby usprawnić słuch. Wszystkie wymienione wyżej rodzaje zabaw doskonale przygotują dziecko do pisania.   

Jak motywować dziecko do pisania? 

Nauka pisania oraz późniejsze udoskonalanie charakteru pisma jest wieloletnim i żmudnym procesem. Jeżeli niepokoją nas niewielkie postępy dziecka (niestaranne i niezgrabne pismo) to z pewnością nie powinniśmy go do niczego zmuszać, a za wszelką cenę zachęcać jeśli nie do pisania to, chociaż do rysowania. Jeżeli rysowanie będzie sprawiało dziecku przyjemność i frajdę z czasem przyjdzie też zapał do samodzielnego stawiania liter i wyrazów. Za każdą podjętą próbę napisania lub narysowania czegoś należy chwalić. Warto podkreślać i doceniać każdy, nawet ten najmniejszy, poczyniony postęp. Docenione i przekonane o swojej wartości dziecko chętniej zasiądzie do zapisywania stron w zeszycie. Unikajmy porównań do rówieśników, gdyż te mogą niekorzystnie zadziałać na kształtującą się osobowość i samoocenę małego człowieka.   

Czy można poprawić charakter pisma? 

Charakter pisma kształtuje się przez całe życie i podlega różnym, mniejszym lub większym, ewolucjom. Jeżeli dziecko potrafi już (przynajmniej od jakiegoś czasu) płynnie pisać, a stawiane litery wciąż są bardzo nierówne, a zeszyty niestarannie prowadzone to powinniśmy poświęcić więcej uwagi na wspólne wypracowanie tego problemu – choć warto pamiętać, że pismo nie musi być idealne, a czytelne, płynne i sprawnie zapisywane. Można zacząć od ćwiczenia na pisanie pojedynczych liter („a”, „b”, „c”), później krótkich („dom”, „mama”, „lubi”), a z czasem dłuższych wyrazów („szkoła”, „uczniowie”, „nauczyciel”) bez odrywania ręki od kartki – tę metodę chwali sobie wielu specjalistów tematu. Inną, równie dobrą, metodą jest przepisywanie krótszych (jedno, dwa zdania) lub dłuższych tekstów (cały akapit). Niezmiennie polecane jest również dyktando, które nie tylko nauczy szybkiego i starannego pisania, ale będzie doskonałym sposobem na ćwiczenie ortografii, z którą niestety coraz więcej uczniów ma kłopoty.