Jak zmotywować dziecko do odrabiania prac domowych?

Odrabianie lekcji - jak zachęcić dziecko do systematycznej pracy?

Odrabianie zadań domowych jest ważnym elementem szkolnej edukacji. Programy nauczania są na tyle wypełnione, że nauczyciele (chcąc, nie chcąc) zmuszeni są do zadawania dodatkowych prac domowych. Zaletą tego rodzaju aktywności jest utrwalenie wiedzy poznanej w szkole oraz zdobycie nowej (np. tej, której program nie uwzględnia). Nie wszystkie dzieci podchodzą entuzjastycznie do swoich pozaszkolnych obowiązków, szczególnie, jeśli przytłacza je nadmiar dodatkowych prac. Wielu rodziców decyduje się na wspólne odrabianie zadań domowych z dzieckiem, niestety takie podejście, choć usprawni cały proces to może rozleniwiać małego ucznia. Dziecko „zwolnione” z obowiązku samodzielnej pracy może z czasem całkowicie porzucić entuzjazm do wykonywania swoich szkolnych zadań. Bardzo ważne jest motywowanie dziecka na każdym etapie, a szczególnie wtedy, gdy nie radzi sobie z jakimś zadaniem. Motywacja jest kluczem do sukcesu, nie będzie jednak wystarczająca, jeśli dziecko nie będzie odpowiednio skupione. Ilość bodźców, którymi bombardowani jesteśmy każdego dnia (telewizja, Internet, radio) mocno sprzyja rozpraszaniu myśli uniemożliwiając skupienie. Jak stworzyć odpowiednie warunki do nauki dla dziecka? Jak motywować ucznia do odrabiania prac domowych? Co robić, gdy entuzjazm ustępuje miejsca zwątpieniu? 

 Jak wybrać idealne miejsce do nauki dla dziecka?

Każdy uczeń powinien mieć w domu miejsce specjalnie przeznaczone do odrabiania lekcji. Najlepiej, jeśli posiada swoją własną przestrzeń, w której może w skupieniu i w oderwaniu od wszelkich rozpraszaczy oddać się nauce. Pokój dziecka powinien być wolny od wszelkich mediów. Komputer w pokoju dziecka (przynajmniej w trakcie pierwszych lat edukacji) jest elementem zbędnym – z jednej strony rozprasza i utrudnia znalezienie balansu między nauką, a rozrywką, a z drugiej uniemożliwia nam (rodzicom) monitorowanie jego aktywności w Internecie. Nie od dziś wiadomo, że dzieci korzystające z sieci bez odpowiedniego nadzoru rodzicielskiego narażone są nieprzyjemne i trudne do przewidzenia skutki. Wystarczającym elementem wystroju dziecięcego pokoju są podstawowe meble codziennego użytku – typu łóżko, szafa – oraz biurko z lampką i wygodnym fotelem. Warto zadbać o odpowiednie naświetlenie pokoju, aby bez straty dla wzroku dziecko mogło zgłębiać równania matematyczne oraz dzieła klasyków literatury. Istotnym elementem dziecięcej przestrzeni powinny być książki, zarówno te o charakterze szkolno-podręcznikowym, jak również te czytane przez rodziców do poduszki lub samodzielnie podczas długich zimowych wieczorów. 

Pomóż dziecku się skoncentrować

Jednym z niepokojących, choć słabo jeszcze dostrzeganych, zjawisk XXI wieku jest nasilająca się trudność ze skupieniem myśli na jednym zadaniu lub czynności przez dłuższy czas. Problem ten dotyczy nie tylko dzieci, ale również osób starszych. Z pewnością istnieją plusy tej postępującej, choć szkodliwej tendencji – bo choć spada jakość wykonywania pojedynczych zadań, to umysł lepiej radzi sobie z wykonywaniem wielu zadań jednocześnie – to jednak odrabianie prac domowych wymaga skupienia na jednym, a konkretnym zadaniu przez dłuższy czas. Powinniśmy kierować dzieckiem w taki sposób, aby w chwili wykonywania jakiegoś zadania nie zaprzątało swoich myśli innym, np. odrabiając zadanie z matematyki nie martwiło się tym, czy zdąży z chemią lub czy napisze dobre wypracowanie. Wyznaczmy dziecku pewien odcinek czasu (30-60 minut) na wykonanie jednego, ale konkretnego zadania w pełnym skupieniu (np. kilku matematycznych obliczeń), a dopiero wtedy, gdy skończy i będzie zadowolone z efektu końcowego niech przejdzie do następnego. Czytanie książek jest wielkim sprzymierzeńcem skupienia, dlatego warto zadbać o stałą obecność wartościowej literatury w życiu dziecka.   

Jak zmotywować dziecko do odrabiania lekcji?

Od najmłodszych lat powinniśmy wpajać dziecku zasadę „sukces sprzyja wytrwałym”. Osiągnięcie każdego znaczącego celu wymaga czasu, a jeżeli nie udało się za pierwszym lub drugim razem to być może ten trzeci będzie szczęśliwy. Nieudana próba w osiągnięciu jakiegoś celu oznacza tylko tyle, że jeszcze nie został on osiągnięty. Powinniśmy wspierać i kibicować dziecku w każdym działaniu, jakie zdecydowało się podjąć, nawet jeżeli nie satysfakcjonuje nas kierunek jego zainteresowań, np. woli udział w konkursie recytatorskim od olimpiady matematycznej. Reakcja rodzica na poczynania dziecka jest kluczowa w kontekście kształtującej się samooceny. Jeśli dziecko nie radzi sobie z matematycznymi zawiłościami to tłumaczmy, naprowadzajmy, uruchamiajmy myślenie, ale pod żadnym pozorem nie podawajmy gotowych rozwiązań. Unikajmy porównań do rówieśników – zawsze znajdzie się lepiej lub gorzej uczący się uczeń od naszego dziecka – które mogą być bardzo szkodliwe w kontekście rozwoju osobowości małego człowieka. Część rodziców w ramach dostarczania dziecku motywacji do działania decyduje się na materialne wynagradzanie pilnego odrabiania prac domowych. Nie jest to  jednak pozytywny sygnał, a dodatkowo może uczyć złych nawyków. Należy zadbać o wypracowanie u dziecka właściwego sposobu myślenia o nauce, zdobywaniu wiedzy, poznawaniu nowych języków i czytaniu lektur, a mianowicie, że jest ona jednym z ze stałych elementów życia, który powinien towarzyszyć człowiekowi przez całe dorosłe życie. Powinniśmy jednak pamiętać, że jeżeli rodzice nie dają dziecku pozytywnego przykładu (np. dziecko nigdy nie widuje rodzica z książką w ręku), to nie powinni oczekiwać, że będzie ono z entuzjazmem zasiadać do lektury. Najmłodsi większość swoich zachowań i nawyków czerpią od rodziców, a zatem jeśli rodzice bardziej niż lekturę klasyków literatury cenią sobie nowy program w telewizji to będą te zachowania z pewnością powielać. 

Pomóż dziecku radzić sobie z problemami 

Z pewnością każde dziecko prędzej, czy później napotka na swojej edukacyjnej drodze na problem z rozwiązaniem którego nie będzie sobie w stanie samodzielnie poradzić. Rola rodzica powinna sprowadzać się do naprowadzania i tłumaczenia, a nie do podawania gotowych rozwiązań problemu. Oczywiście nie zawsze i nie za każdym razem próba objaśnienia problemu będzie wystarczająca. W takich momentach warto uruchomić w sobie najgłębsze pokłady cierpliwości i tłumaczyć niewiadomą tyle razy, na tyle możliwych sposobów, aż dziecko samodzielnie dojdzie do właściwych wniosków. Samodzielne dochodzenie do właściwych wniosków i rozwiązań daje satysfakcję i poprawia dziecięcą, dopiero kształtującą się, samoocenę. Odrabianie zadań domowych jest więc doskonałym narzędziem do nauki samodzielności intelektualnej, która stanowi niezbędnik każdego dorosłego, świadomego człowieka. Kolejną cenną umiejętnością,  którą uczeń wyniesie z samodzielnego odrabiania prac domowych jest gospodarowanie własnym czasem. Dziecko uczy się w ten sposób dzielenia wszystkich swoich codziennych aktywności – z jednej strony nauka, a z drugiej zabawa i rozrywka, której również nie powinno zabraknąć. Proces ten bywa trudniejszy u dzieci, które posiadają nieograniczony i niczym nieskrępowany dostęp do rozpraszającej elektroniki (telefon, laptop).